1
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.1//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml11/DTD/xhtml11.dtd">
2
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="pl"><head>
3
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8"><title>NVDA 2009.1 - Podręcznik Użytkownika</title></head>
4
<body style="color: rgb(0, 0, 0);" alink="#ee0000" link="#0000ee" vlink="#551a8b"><h1>NVDA 2010.1
5
– Podręcznik Użytkownika</h1>
6
<p>Ostatnie zmiany: 08 Lutego 2010</p><br><h2><big>Spis
8
<ul> <li><a href="#1">1. Wprowadzenie</a></li>
9
<ul> <li><a href="#1.1">1.1. Możliwości
10
programu</a></li> <li><a href="#1.2">1.2.
11
Wersje językowe</a></li> <li><a href="#1.3">1.3.
13
syntezatorów mowy</a></li> <li><a href="#1.4">1.4. Obsługa
14
monitorów brajlowskich</a></li> <li><a href="#1.5">1.5. Innowacyjność</a></li> <li><a href="#1.6">1.6. Projekt i implementacja</a></li>
15
<li><a href="#1.7">1.7. Licencjonowanie</a></li>
16
</ul> <li><a href="#2">2. Wymagania systemowe</a></li>
17
<li><a href="#3">3. Pobieranie NVDA</a></li>
18
<li><a href="#4">4. Instalacja NVDA</a></li>
19
<ul> <li><a href="#4.1">4.1. Instalator NVDA</a></li>
20
<li><a href="#4.2">4.2. Przenośna wersja NVDA</a></li>
21
</ul> <li><a href="#5">5. Pierwsze kroki w
22
NVDA</a></li> <ul> <li><a href="#5.1">5.1.
23
Uruchamianie NVDA</a></li> <li><a href="#5.2">5.2.
24
Klawisze poleceń w NVDA</a></li> </ul> <li><a href="#6">6. Menu NVDA</a></li> <ul> <li><a href="#6.1">6.1. Dostęp do menu NVDA</a></li> <li><a href="#6.2">6.2. Konfigurowanie NVDA</a></li> <ul>
25
<li><a href="#6.2.1">6.2.1 Ustawienia</a></li>
26
<ul> <li><a href="#6.2.1.1">6.2.1.1.
27
Główne ustawienia</a></li> <li><a href="#6.2.1.2">6.2.1.2. Syntezator</a></li> <li><a href="#6.2.1.3">6.2.1.3. Ustawienia
28
głosu</a></li> <li><a href="#6.2.1.4">6.2.1.4.
30
brajlowskie</a></li> <li><a href="#6.2.1.5">6.2.1.5.
32
klawiatury</a></li> <li><a href="#6.2.1.6">6.2.1.6.
34
myszy</a></li> <li><a href="#6.2.1.7">6.2.1.7.
36
obiektów</a></li> <li><a href="#6.2.1.8">6.2.1.8. Wirtualne
37
bufory</a></li> <li><a href="#6.2.1.9">6.2.1.9.
39
dokumentów</a></li><li><a href="#6.2.1.10">6.2.1.10. Słowniki Mowy</a>.</li>
40
</ul> </ul> </ul><ul><li><a href="#6.2.2">6.2.2: Zapisywanie
42
przywracanie ustawień</a></li></ul> <li><a href="#7">7. Nawigacja w NVDA</a></li> <ul>
43
<li><a href="#7.1">7.1. Nawigacja przy użyciu
44
fokusu</a></li> <li><a href="#7.2">7.2.
46
klawiatury</a></li> <li><a href="#7.3">7.3.
47
Nawigacja w hierarchii
48
obiektów</a></li> <li><a href="#7.4">7.4.
50
obiekcie</a></li> <li><a href="#7.5">7.5.
51
Nawigacja myszą</a></li> </ul> <li><a href="#8">8. Wirtualne bufory</a></li> <ul>
52
<li><a href="#8.1">8.1. Litery szybkiej nawigacji</a></li>
53
<li><a href="#8.2">8.2. Tryb formularza i tryb
54
przeglądania</a></li> <li><a href="#8.3">8.3.
55
Lista linków</a></li> </ul> <li><a href="#9">9. Rozwiązywanie
56
problemów</a></li>
57
</ul><h2 id="1">1. Wprowadzenie</h2>
58
<p style="margin-left: 40px;">NonVisual Desktop Access (NVDA) to darmowe i wolne
59
oprogramowanie udźwiękawiające dla systemu operacyjnego Microsoft
60
Windows. Program ten pozwala osobom niewidomym i niedowidzącym
61
korzystać z komputera bez ponoszenia większych kosztów niż
62
osoby widzące. Informacja o tym, co jest widoczne na ekranie,
63
przekazywana jest przez syntezator mowy, NVDA pełni więc rolę czytnika
64
ekranowego (screenreadera).</p>
65
<p style="margin-left: 40px;">Główna strona domowa programu (w języku
66
angielskim), na której możesz znaleźć pliki do pobrania,
67
informacje o projekcie, kod źródłowy programu i inne zasoby,
68
jest dostępna pod adresem <a href="http://www.nvda-project.org/">www.nvda-project.org</a></p>
69
<p style="margin-left: 40px;">Możesz odwiedzić także polską stronę internetową poświęconą
70
programowi i jego użytkownikom pod adresem <a href="http://www.nvda.pl/">www.nvda.pl</a></p>
71
<h3 style="margin-left: 40px;" id="1.1">1.1. Możliwości programu</h3>
72
<p style="margin-left: 80px;">NVDA oferuje między innymi:</p>
73
<ul> <ul><ul><li>Możliwość uruchomienia programu bezpośrednio z
75
lub innych nośników, bez konieczności instalacji</li><li>Łatwy
76
w użyciu udźwiękowiony instalator</li><li>Możliwość
77
sprawnego i wygodnego przeglądania stron
78
internetowych za pośrednictwem przeglądarki <a href="http://www.getfirefox.com/">Mozilla Firefox 3</a></li><li>Możliwość korzystania z klienta pocztowego <a href="http://www.mozillamessaging.com/en-US/thunderbird/early_releases/">Mozilla
79
Thunderbird 3</a></li><li>Pełne wsparcie dla
80
programu Microsoft Internet Explorer</li><li>Podstawowe
81
wsparcie dla programów Microsoft
82
Outlook Express i Windows Mail</li><li>Obsługę
83
programów biurowych Microsoft Word i
84
Excel</li><li>Wsparcie dla aplikacji Java z ułatwieniami
85
dostępu</li><li>Pełne wsparcie dla programu Adobe Reader</li><li>Częściowe wsparcie dla programu IBM Lotus Symphony</li><li>Obsługę wiersza poleceń systemu Windows i aplikacji
86
konsolowych</li><li>Automatyczne odczytywanie tekstu
88
wskaźnikiem myszy, możliwość sygnalizowania dźwiękiem położenia myszy</li><li>Obsługę monitorów brajlowskich kompatybilnych ze
89
sterownikami Freedom Scientific lub BRLTTY.</li></ul></ul>
94
</ul><h3 style="margin-left: 40px;" id="1.2">1.2. Wersje językowe</h3>
95
<p style="margin-left: 80px;">Program NVDA został przetłumaczony na ponad 20
96
języków, w tym: afrykanerski, brazylijski, chiński
97
tradycyjny, chorwacki, czeski, fiński, francuski, galicyjski,
98
hiszpański, japoński, niemiecki, polski, portugalski, rosyjski,
99
słowacki, tajski, ukraiński, węgierski, wietnamski oraz włoski. </p>
100
<h3 style="margin-left: 40px;" id="1.3">1.3. Obsługa syntezatorów mowy</h3>
102
<p style="margin-left: 80px;">NVDA oferuje wiele wersji językowych interfejsu i daje
103
możliwość odczytywania treści w każdym języku wspieranym przez
104
zainstalowany w systemie syntezator mowy.<br>Podstawowym, dołączonym do programu syntezatorem mowy jest
105
darmowy wielojęzyczny syntezator <a href="http://espeak.sourceforge.net/">eSpeak</a>,
106
który jest wolnym oprogramowaniem. Dodatkowo NVDA
107
współpracuje z syntezatorami zgodnymi ze standardem SAPI4 i
108
SAPI5 oraz syntezatorem mowy Audiologic.</p>
109
<h3 style="margin-left: 40px;" id="1.4">1.4. Obsługa monitorów brajlowskich</h3>
110
<p style="margin-left: 80px;">Użytkownicy, którzy posiadają monitor brajlowski,
111
mogą za pomocą NVDA odczytywać w brajlu informacje z ekranu. Program
112
NVDA posiada między innymi wsparcie dla monitorów Freedom
113
Scientific Pacmate, Focus, Handy Tech, a także wielu innych
114
kompatybilnych z BRLTTY.</p>
115
<h3 style="margin-left: 40px;" id="1.5">1.5. Innowacyjność</h3>
116
<p style="margin-left: 80px;">Podczas gdy komercyjne czytniki ekranowe są zazwyczaj
117
dopasowane do aktualnych trendów rynkowych, NVDA stworzony
118
został głównie z myślą o użytkownikach. Pomimo, iż program
119
nie jest tak stabilny, jak jego płatne odpowiedniki, dzięki funkcjom
120
niedostępnym w innych programach może być z powodzeniem używany jako
121
konkurencyjne narzędzie służące także do testowania innowacji.
122
Przykładem takiej funkcji jest możliwość sygnalizowania dźwiękiem
123
przesuwania się paska postępu: w miarę jak pasek postępu zbliża się do
124
końca, dźwięk staje się coraz wyższy. Z podobnej funkcji korzystają co
125
prawda też inne aplikacje, jednak nie została ona nigdy oficjalnie
126
włączona do kodu źródłowego żadnego innego czytnika
127
ekranowego dla systemu Windows.</p>
128
<h3 style="margin-left: 40px;" id="1.6">1.6. Projekt i implementacja</h3>
129
<p style="margin-left: 80px;">Program NVDA napisany został w języku <a href="http://www.python.org/">Python</a>. Modułowa
130
konstrukcja programu umożliwia szybkie dodawanie nowych funkcji oraz
131
wsparcia dla kolejnych aplikacji. Możliwość definiowania własnych
132
wirtualnych buforów pozwala na wyświetlanie złożonych
133
dokumentów i skomplikowanych zestawów danych, a
134
dodawanie nowych obiektów NVDA zapewnia wsparcie dla
135
różnorodnych elementów okien systemu Windows.
136
Zadaniem NVDA jest sprawienie, by elementy systemu operacyjnego lub
137
aplikacji stały się jak najbardziej dostępne dla użytkownika, dzięki
138
czemu będzie on samodzielnie mógł poszukiwać potrzebnych
139
informacji. NVDA nie stara się więc dodawać do systemu dodatkowych
140
funkcji specjalnych, by nie przytłaczać użytkownika informacjami i nie
141
komplikować pracy z komputerem.</p>
142
<p style="margin-left: 80px;">Do komunikacji z systemem operacyjnym NVDA korzysta
143
zarówno z funkcji systemowych, technologii Microsoft Active
144
Accessibility (MSAA), IAccessible2, Java Access Bridge, jak i
145
interfejsów dostarczonych przez konkretne aplikacje. Program
146
nie używa specjalnych sterowników wideo, nie analizuje więc
147
obrazu na ekranie, a w swoim działaniu opiera się przede wszystkim na
148
informacjach dostarczanych przez interfejsy ułatwień dostępu.</p>
149
<h3 style="margin-left: 40px;" id="1.7">1.7. Licencjonowanie</h3>
151
<p style="margin-left: 80px;">NVDA 2006-2009 wszelkie prawa zastrzeżone.NVDA jest objęty przez GNU General Public License (wersja 2).
152
Możesz za darmo udostępniać ten program i dowolnie zmieniać go, pod
153
warunkiem, że dołączysz do niego tę licencję oraz udostępnisz pełny kod
154
źródłowy każdemu zainteresowanemu. Dotyczy to
155
zarówno oryginalnej wersji programu, jak i jego zmienionych
156
kopii, a także każdego innego oprogramowania, które korzysta
157
z kodu zaczerpniętego z tego programu. Dokładne brzmienie licencji
158
znajdziesz online: <a href="http://www.gnu.org/licenses/old-licenses/gpl-2.0.html">zapoznaj
159
się z pełną treścią licencji</a><!-- -------------------------------------------------------------------- --></p><h2 id="2">2. Wymagania systemowe</h2>
160
<ul> <ul><li>Systemy operacyjne: pełne wsparcie dla 32 i
161
64-bitowych wersji systemów Windows XP i Windows
162
Vista (w tym systemy serwerowe), a także wsparcie dla Windows 7,
163
ograniczone wsparcie dla systemu Windows 2000.</li><li>Pamięć
164
operacyjna: przynajmniej 256 MB</li><li>Procesor:
165
częstotliwość przynajmniej 1.0 GHz</li><li>Około 50 MB
166
wolnego miejsca na dysku.</li></ul>
167
</ul><h2 id="3">3. Pobieranie NVDA</h2>
170
<p style="margin-left: 40px;">Program NVDA można pobrać ze strony internetowej znajdującej
171
sie pod adresem: <a href="http://www.nvda-project.org/">http://www.nvda-project.org/</a><br>Na stronie w sekcji "Download" (Pobieranie) znajduje się link
172
do najnowszej wersji programu.<br>Obecnie dostępne są do pobrania dwie wersje NVDA. Jedna
173
umożliwia instalację programu w systemie, dzięki czemu może on w każdej
174
chwili zostać uruchomiony z Menu Start. lub skrótem klawiaturowym Kontrol+Alt+N. Druga przenośna wersja
175
programu, dostępna jest w postaci archiwum zip, nie wymaga instalacji i
176
może zostać uruchomiona z pamięci USB lub płyty CD.</p><h2 id="4">4. Instalacja NVDA</h2>
177
<h3 style="margin-left: 40px;" id="4.1">4.1. Instalator NVDA</h3>
178
<p style="margin-left: 80px;">Po pobraniu pliku instalacyjnego ze strony <a href="http://www.nvda-project.org/wiki/Download">http://www.nvda-project.org/wiki/Download</a>
179
uruchom instalator podwójnym kliknięciem lub za pomocą
181
Wersję instalacyjną można pobrać z linka o nazwie: <a href="http://www.nvda-project.org/download/releases/nvda_2009.1_installer.exe">NVDA
182
2009.1 installer</a></p>
183
<p style="margin-left: 80px;">Podczas ładowania instalatora usłyszysz dźwięk. Po załadowaniu
184
uruchomiona zostanie tymczasowa kopia NVDA, która za pomocą
185
komunikatów głosowych przeprowadzi cię przez proces
186
instalacji. Jeśli podczas instalacji inna kopia programu NVDA była
187
uruchomiona, instalator zamknie ją, informując o tym za pomocą
188
komunikatu. Zamknięcie poprzedniej kopii programu jest konieczne w celu
189
poprawnego zainstalowania nowej wersji NVDA. Na tym etapie instalator
190
usunie poprzednio zainstalowane kopie programu i rozpocznie
191
instalowanie nowej.</p>
192
<p style="margin-left: 80px;">Po zakończeniu procesu instalator powiadomi cię, iż program
193
NVDA został poprawienie zainstalowany i poprosi o zrestartowanie
194
komputera. Jeśli system nie zostanie zrestartowany, program może nie
195
działać poprawnie.</p>
196
<h3 style="margin-left: 40px;" id="4.2">4.2. Przenośna wersja NVDA</h3>
197
<p style="margin-left: 80px;">Po pobraniu pliku ze strony <a href="http://www.nvda-project.org/wiki/Download">http://www.nvda-project.org/wiki/Download</a>
198
jest to archiwum samorozpakowujące należy tylko
199
wskazać dowolne miejsce na dysku twardym lub przenośnej
200
pamięci USB bądź innym nośniku (na przykład płycie CD).<br>
201
Wersję przenośną można pobrać z linka o nazwie: <a href="http://www.nvda-project.org/download/releases/nvda_2009.1_portable.exe">NVDA
202
2009.1 portable version</a>.</p><h2 id="5">5. Pierwsze kroki w NVDA</h2>
203
<h3 style="margin-left: 40px;" id="5.1">5.1. Uruchamianie NVDA</h3>
204
<p style="margin-left: 80px;">W celu uruchomienia programu zainstalowanego za pomocą
205
instalatora wybierz NVDA z menu Programy w Menu Start lub użyj
206
skrótu Kontrol+Alt+N.<br>
207
Ten skrót jednak może sprawiać niektórym kłopoty
209
próbie wpisania litery "ń" (Lewy ALT+N) w tym przypadku
211
zaznaczyć na pulpicie ikonę NVDA nacisnąć klawisz meni kontekstowego i
212
wybrać "Właściwości" a następnie kombinacją klawiszy Kontrol+TAB
213
przejdź do zakładki "Skrót" teraz poruszając się klawiszem
215
odnajdź pole "Klawisz skrótu" a następnie zmień go na
217
<br>W celu uruchomienia przenośnej wersji NVDA uruchom
219
plik nvda.exe za pomocą podwójnego kliknięcia lub klawisza
221
<p style="margin-left: 80px;">Po uruchomieniu NVDA usłyszysz coraz wyższe dźwięki
222
wskazujące, że program się ładuje. Następnie usłyszysz komunikat:
223
"Uruchomiono NVDA". Czas uruchamiania zależy od wydajności twojego
224
komputera oraz od tego, czy program uruchomiony został z dysku, pamięci
225
USB czy z płyty. W przypadku korzystania z wolniejszych
226
nośników można usłyszeć komunikat: "Ładowanie
227
podsystemów, proszę czekać..."</p>
228
<p style="margin-left: 80px;">Jeśli podczas uruchamiania programu nie zostały odtworzone
229
powyższe komunikaty, dał się słyszeć dźwięk oznaczający błąd systemu
230
Windows lub dźwięki o coraz niższej wysokości, oznacza to, iż NVDA nie
231
działa prawidłowo i należy zgłosić powstały problem do pomocy
232
technicznej. Wskazówki dotyczące zgłaszania
233
problemów znajdują się na stronie internetowej <a href="http://www.nvda-project.org/">http://www.nvda-project.org/</a>.</p>
234
<p style="margin-left: 80px;">Przy pierwszym uruchomieniu NVDA wyświetli ekran powitalny z
235
podstawowymi informacjami o działaniu programu (więcej informacji w
236
kolejnych rozdziałach). W oknie powitalnym możesz także za pomocą
237
dwóch pól wyboru ustalić, czy klawisz CapsLock ma
238
zostać użyty jako specjalny klawisz NVDA oraz czy ekran powitalny ma
239
być wyświetlany przy każdym uruchomieniu NVDA. Ustawienia te możesz w
240
każdej chwili zmienić oraz wyświetlić okno powitalne ponownie za pomocą
242
<h3 style="margin-left: 40px;" id="5.2">5.2. Klawisze poleceń w NVDA</h3>
243
<p style="margin-left: 80px;">Większość poleceń programu NVDA składa się z kombinacji
244
klawiszy, w tym specjalnego klawisza NVDA. Wyjątkiem są polecenia
245
przeglądu tekstu, które przypisane są do pojedynczych
246
klawiszy numerycznych.</p>
247
<p style="margin-left: 80px;">Domyślnie zarówno klawisz Insert znajdujący się na
248
klawiaturze numerycznej, jak i klawisz Insert znajdujący się w pobliżu
249
klawiszy strzałek, mogą zostać użyte jako specjalny klawisz NVDA.
250
Możliwe jest również używanie CapsLock jako klawisza NVDA. W
251
tym przypadku pojedyncze naciśnięcie CapsLock spowoduje, iż będzie on
252
zachowywał się jak klawisz NVDA, natomiast szybkie podwójne
253
naciśnięcie spowoduje, że będzie się on zachowywał jak zwyczajny
254
klawisz CapsLock (będzie przełączał wielkie i małe litery).</p>
255
<p style="margin-left: 80px;">W dalszej części tego podręcznika kombinacje specjalnego
256
klawisza NVDA z innym klawiszem będą zapisywane skrótowo
257
jako NVDA+klawisz. W zależności od tego, które klawisze
258
ustawisz jako specjalne klawisze NVDA (domyślnie jest to Insert), taka
259
kombinacja może oznaczać zarówno Insert+klawisz jak i
260
CapsLock+klawisz. Zwróć też uwagę, że przy wypowiadaniu nazw
261
klawiszy program będzie mówić "NVDA" zamiast "Insert" lub
262
zamiast "CapsLock" w zależności od ustawienia.</p>
263
<p style="margin-left: 80px;">Aby wykonać polecenie NVDA+klawisz, należy najpierw wcisnąć
264
klawisz NVDA i wciąż przytrzymując go wciśniętego, nacisnąć drugi
265
klawisz. Przypomina to dokładnie sposób, w jaki posługujesz
266
się klawiszem Shift.</p>
267
<p style="margin-left: 80px;">Większość klawiszy poleceń opisanych zostanie w dalszej części
268
podręcznika, jednak najprostszym sposobem zapoznania się z nimi jest
269
włączenie pomocy klawiatury.</p>
270
<p style="margin-left: 80px;">Aby włączyć pomoc klawiatury, naciśnij NVDA+1. Naciśnięcie tej
271
samej kombinacji klawiszy po raz drugi wyłącza pomoc klawiatury. W
272
trybie pomocy klawiatury naciśnięcie danego klawisza spowoduje
273
odczytanie jego funkcji (jeśli jakąś posiada) nie powodując żadnej
274
akcji. W tym trybie możesz więc eksperymentować bezpiecznie.</p><h2 id="6">6. Menu NVDA</h2>
275
<p style="margin-left: 40px;">Menu NVDA pozwala na zmianę ustawień, dostęp do pomocy,
276
zachowywanie bieżących ustawień lub przywracanie ustawień wcześniej
277
zapisanych oraz na wyjście z programu.</p>
278
<h3 style="margin-left: 40px;" id="6.1">6.1. Dostęp do menu NVDA</h3>
279
<p style="margin-left: 80px;">Gdy program NVDA jest uruchomiony,
280
wejście do menu odbywać się
281
może na dwa sposoby: naciśnięcie NVDA+N lub kliknięcie prawym
282
przyciskiem myszy w ikonę programu znajdującą się w obszarze
283
powiadomień. Aby wejść do obszaru powiadomień naciśnij klawisz
284
Windows+B, przejdź strzałkami kursora do ikony NVDA i naciśnij klawisz
285
Aplikacje (w większości klawiatur umieszczony obok prawego klawisza
286
Kontrol). Spowoduje to rozwinięcie menu. Nawigacja w menu odbywa się za
287
pomocą strzałek, natomiast aby aktywować wybrany element naciśnij
288
Enter. W menu znajduje się sześć pozycji. Pierwsze trzy stanowią:
289
Ustawienia, Narzędzia oraz Pomoc. W menu Ustawienia dostępne są opcje
290
pozwalające na konfigurację programu, menu Narzędzia oferuje podgląd
291
logów oraz dostęp do konsoli Pythona (dla
292
deweloperów), natomiast w menu Pomoc znajdują się między
293
innymi Podręcznik użytkownika oraz Wykaz klawiszy poleceń. Czwarta
294
pozycja menu (Przywróć zapisane ustawienia) pozwala na
295
przywrócenie zapisanej konfiguracji, a piąta (Zapisz
296
ustawienia) na zapisanie bieżącej konfiguracji. Ostatnia pozycja to
297
wyjście z programu. Program zakończyć można również
298
wciskając NVDA+Q.</p>
299
<p style="margin-left: 80px;">Dostęp do wszystkich opcji z menu Ustawienia oraz do
300
zapisywania i przywracania ustawień odbywać się może także za pomocą
301
skrótów klawiaturowych. W celu uzyskania dalszych
302
informacji na ten temat sprawdź Wykaz klawiszy poleceń dostępny w menu
304
<p style="margin-left: 80px;">We wszystkich oknach dialogowych dostępnych w menu Ustawienia
305
dostępne są przyciski OK i Anuluj. Aby zaakceptować wprowadzone w
306
ustawieniach zmiany wybierz przycisk OK lub naciśnij klawisz Enter. Aby
307
zamknąć okno dialogowe bez akceptowania zmian, wybierz przycisk Anuluj
308
lub naciśnij klawisz Esc.</p>
309
<h3 id="6.2">6.2. Konfigurowanie NVDA</h3>
310
<h4 id="6.2.1">6.2.1 Menu Ustawienia</h4>
311
<h5 style="margin-left: 40px;" id="6.2.1.1">6.2.1.1. Główne ustawienia</h5>
312
<p style="margin-left: 80px;">Skrót klawiatury: NVDA+Kontrol+G. Okno dialogowe
313
Główne ustawienia zawiera następujące elementy.</p>
314
<ul> <ul><ul><li>Język: Pole rozwijalne służące do wyboru języka
315
komunikatów oraz interfejsu użytkownika. Dostępnych jest
316
kilka języków, jednak domyślnie wybrana jest opcja "user
317
default, Windows" (domyślny użytkownika, ustawiony w Windows). Opcja ta
318
powoduje, że NVDA automatycznie wybiera język systemu Windows aktualnie
319
ustawiony w Panelu Sterowania, Opcje regionalne i językowe. W przypadku
320
zmiany języka NVDA zapyta, czy chcesz zrestartować program, aby zmiany
321
mogły odnieść pełny skutek. Należy wybrać OK. Program zamknie się i
322
uruchomi ponownie.</li><li>Zapisz ustawienia przed
323
wyjściem: Jeśli zaznaczysz to pole,
324
NVDA będzie automatycznie zapisywać bieżącą konfigurację przy wyjściu z
325
programu.</li><li>Ostrzegaj przed zamknięciem NVDA: Jeśli
327
każdorazowo przed zamknięciem NVDA wyświetlone zostanie okno komunikatu
328
z pytaniem, czy chcesz zakończyć program. Jeśli pozostawisz to pole
329
niezaznaczone, NVDA będzie się zamykać natychmiast po wybraniu
330
polecenia Zakończ lub NVDA+Q. </li><li>Poziom logowania:
331
Pole rozwijalne pozwalające na ustawienie
332
poziomu logowania (ile czynności wykonanych przez użytkownika ma trafić
333
do pliku logów). Jeśli nie zamierzasz korzystać z NVDA w
334
celu testowania lub raportowania błędów, najlepiej
335
pozostawić to ustawienie niezmienione.</li></ul></ul>
336
</ul><h5 style="margin-left: 40px;" id="6.2.1.2">6.2.1.2. Syntezator</h5>
337
<p style="margin-left: 80px;">Skrót klawiatury: NVDA+Kontrol+S. Okno dialogowe
338
Syntezator pozwala wybrać syntezator, którego NVDA używać
339
będzie do odczytywania komunikatów. </p>
340
<p style="margin-left: 80px;">W polu rozwijalnym za pomocą strzałek wybierz jeden z
341
umieszczonych na liście syntezatorów, a następnie naciśnij
342
OK. Jeśli pojawi się błąd przy ładowaniu wybranego syntezatora, program
343
NVDA powiadomi o tym wyświetlając komunikat. Do momentu, aż nowo
344
wybrany syntezator nie zostanie poprawnie załadowany, stary syntezator
345
będzie nadal działał i odczytywał komunikaty.</p>
346
<p style="margin-left: 80px;">Do obsługiwanych przez NVDA syntezatorów należą
347
obecnie: eSpeak, SAPI4, SAPI5, Audiologic oraz dwa dodatkowe
348
syntezatory wirtualne: Okno i Cisza.</p>
349
<p style="margin-left: 80px;">Podstawowym, dołączonym do programu syntezatorem mowy jest
350
eSpeak. Nie wymaga on instalacji żadnych specjalnych
351
sterowników ani środowiska uruchomieniowego SAPI. Jest to
352
domyślnie wybrany syntezator, który działa w każdym systemie
353
operacyjnym kompatybilnym z NVDA.</p>
354
<p style="margin-left: 80px;">Opcja SAPI4 pozwala na korzystanie z zainstalowanych w
355
systemie syntezatorów zgodnych ze standardem SAPI4 (w tym
356
również głosów Eloquence).</p>
357
<p style="margin-left: 80px;">Opcja SAPI5 pozwala na korzystanie z zainstalowanych w
358
systemie syntezatorów zgodnych ze standardem SAPI5 oraz z
359
nowszych głosów systemu Microsoft. Domyślnym głosem dla
360
systemu XP jest Microsoft Sam, dla systemu Vista - Microsoft Anna.</p>
361
<p style="margin-left: 80px;">Opcja wirtualnego syntezatora wyświetlającego tekst w oknie
362
jest przydatna głównie dla deweloperów. Wybranie
363
jej spowoduje, że NVDA zamiast odczytywać tekst, będzie wyświetlać go w
365
<p style="margin-left: 80px;">Wybór syntezatora Cisza spowoduje, że NVDA nie
366
będzie w ogóle odczytywać żadnych komunikatów.</p>
367
<p style="margin-left: 80px;">Pomimo iż w systemie może być zainstalowane kilka
368
różnych głosów SAPI4 i SAPI5, w polu rozwijalnym
369
w oknie dialogowym Syntezator widoczne będą tylko nazwy SAPI4 i SAPI5.
370
Aby wybrać któryś z głosów SAPI4 lub SAPI5,
371
najpierw wybierz odpowiednią opcję w polu rozwijalnym w oknie
372
Syntezator. Następnie przejdź do okna Ustawienia głosu w menu
373
Ustawienia i tam wybierz jeden z zainstalowanych głosów
374
odpowiadających wybranemu standardowi.</p>
375
<h5 style="margin-left: 40px;" id="6.2.1.3">6.2.1.3. Ustawienia głosu</h5>
376
<p style="margin-left: 80px;">Skrót klawiatury: NVDA+Kontrol+V. Za pomocą okna
377
dialogowego Ustawienia głosu dostosować możesz podstawowe parametry
379
<ul> <ul><ul><li>Głos: Pole rozwijalne służące do wyboru jednego z
380
głosów dostępnych dla syntezatora aktualnie wybranego w
381
NVDA. Za pomocą strzałek możesz przechodzić kolejno przez wszystkie
382
głosy słuchając ich brzmienia.</li><li>Wariant: Jeśli
383
korzystasz z dołączonego do NVDA syntezatora
384
eSpeak, pole rozwijalne Wariant umożliwia zmianę brzmienia dla
385
aktualnie używanego głosu (może on na przykład brzmieć bardziej jak
386
głos kobiecy lub męski).</li><li>Prędkość: Suwak służący
387
do zmiany prędkości czytania w
388
skali od 0 do 100 (0 oznacza tempo najwolniejsze, 100 najszybsze).</li><li>Wysokość: Suwak służący do zmiany wysokości głosu w skali
389
od 0 do 100 (0 oznacza głos najniższy, 100 najwyższy).</li><li>Głośność:
390
Suwak służący do zmiany natężenia głosu w skali
391
od 0 do 100 (0 oznacza głos najcichszy, 100 najgłośniejszy).</li><li>Modulacja: Suwak służący do zmiany modulacji (unoszenia i
392
opadania) głosu w skali od 0 do 100 (0 oznacza głos najbardziej
393
monotonny, 100 najbardziej melodyjny). Zmiana modulacji możliwa jest
394
jedynie w przypadku syntezatora eSpeak.</li><li>Czytaj
395
całą interpunkcję: Jeśli zaznaczysz tę opcję, NVDA
396
będzie odczytywać znaki interpunkcyjne jako ich nazwy, na przykład
397
"kropka" lub "znak zapytania". Jeśli zostawisz tę opcję niezaznaczoną,
398
program pozostawi syntezatorowi dostosowanie intonacji głosu do
399
interpunkcji, na przykład uniesienie głosu przy znaku zapytania.</li><li>Wyższy głos dla wielkich liter: Jeśli zaznaczysz tę opcję,
400
głos w momencie odczytywania wielkich liter będzie nieco wyższy.</li><li>Czytaj "Wielkie" przed wielkimi literami: Jeśli zaznaczysz
401
tę opcję, NVDA będzie sygnalizować wielkie litery czytając słowo
402
"Wielkie", zarówno gdy napotykamy wielkie litery w tekście,
403
jak i podczas ich wpisywania. Ta opcja przydatna jest przy korzystaniu
404
z syntezatora, który nie potrafi zmieniać wysokości głosu.</li><li>Dźwięk przed wielkimi literami: Jeśli zaznaczysz tę opcję,
405
NVDA będzie sygnalizować pojedyncze wielkie litery za pomocą
406
krótkiego dźwięku. Opcja ta jest przydatna dla
407
syntezatorów, które nie potrafią zmieniać
408
wysokości głosu przy odczytywaniu wielkich liter.</li></ul></ul>
414
</ul><h5 style="margin-left: 40px;" id="6.2.1.4">6.2.1.4. Ustawienia brajlowskie</h5>
415
<ul style="margin-left: 40px;"><ul> </ul></ul><ul style="margin-left: 40px;"><ul> </ul></ul><ul style="margin-left: 40px;"><ul> </ul></ul><ul style="margin-left: 40px;"><ul> </ul></ul><ul style="margin-left: 40px;"><ul> </ul></ul><ul style="margin-left: 80px;"> <li>Monitor brajlowski: Pole rozwijalne służące do
417
używanego monitora brajlowskiego. Możesz wybrać jedną z kilku opcji.</li><li>Opcja "Bez brajla" oznacza brak urządzenia
418
brajlowskiego.</li><li>Opcja "Freedom Scientific" oznacza
420
urządzenia Freedom Scientific Focus lub Pacmate. Ta opcja pojawia się
421
tylko wówczas, gdy w systemie zainstalowano sterownik firmy
422
Freedom Scientific. Odwiedź stronę <a href="http://www.freedomscientific.com/PACMATE-HQ/FS_Braille_Display_Driver.asp">Official
423
Freedom Scientific braille drivers page</a> aby uzyskać więcej
424
informacji na temat tych sterowników.</li><li>Opcja
425
"ALVA BC640/680 series" pozwala korzystać z
426
monitorów brajlowskich firmy Optelec, które nie
428
instalacji sterowników ani dodatkowego oprogramownia.</li><li>Opcja "Handy Tech" oznacza korzystanie
430
Tech. Ta opcja pojawia się tylko wówczas, gdy w systemie
431
zainstalowano sterownik firmy Handy Tech dostępny na stronie <a href="ftp://ftp.handytech.de/public/Software/BrailleDriver/bsd1111a.exe">Handy
432
Tech Universal Driver</a>.</li><li>Opcja "BRLTTY"
433
pozwala korzystać z wielu innych
434
monitorów brajlowskich. Aby móc je wykorzystywać,
435
należy zainstalować oprogramowanie dostępne na stronie <a href="http://brl.thefreecat.org/brltty/">BRLTTY Windows
436
installer</a>.</li><ul> </ul> <li>Kodowanie
437
brajla: Pole rozwijalne pozwalające na
438
wybór tablicy kodów brajlowskich dla
439
różnych języków i stopni.</li> <li>Rozwiń
440
wyraz przy kursorze do brajla komputerowego: Jeśli
441
zaznaczysz tę opcję, wyraz znajdujący się aktualnie w miejscu kursora
442
będzie na monitorze brajlowskim prezentowany w brajlu komputerowym, bez
443
skrótów.</li> <li>Okres mrugania
444
kursora: Pole liczbowe określające w
445
milisekundach okres mrugania kursora.</li> <li>Czas
446
wygasania komunikatów: Pole liczbowe
447
określające w sekundach, jak długo na monitorze brajlowskim są
448
wyświetlane komunikaty systemowe.</li>
449
</ul><p style="margin-left: 80px;">Podczas pracy z monitorem brajlowskim możesz
451
źródło, z którego jest pobierany tekst
452
prezentowany na urządzeniu, za pomocą skrótu Kontrol+NVDA+T.
453
Skrót ten przełącza między dwiema opcjami: fokus oraz punkt
454
przeglądu. Opcja "fokus" oznacza, że monitor brajlowski prezentuje to,
455
do czego mamy dostęp za pomocą strzałek lub klawisza Tab, czyli poprzez
456
nawigowanie za pomocą fokusu. Opcja "punkt przeglądu" oznacza, że
457
monitor brajlowski prezentuje tekst zawarty w obiektach na ekranie, po
458
którym można się poruszać niezależnie od fokusu.</p>
459
<h5 style="margin-left: 40px;" id="6.2.1.5">6.2.1.5. Ustawienia klawiatury</h5>
460
<p style="margin-left: 80px;">Skrót klawiatury: Kontrol+NVDA+K. W ustawieniach
461
klawiatury zmienić możesz następujące opcje:</p>
462
<ul> <ul><ul><li>Układ klawiatury: Pole rozwijalne pozwalające
464
klawiatury dla NVDA. Obecnie dostępne są dwa układy: laptop i komputer
465
stacjonarny.</li><li>Użyj CapsLock jako klawisza NVDA:
466
Jeśli zaznaczysz to pole,
467
klawisz CapsLock będzie pełnić rolę specjalnego klawisza NVDA.</li><li>Użyj dodatkowego Insert jako klawisza NVDA: Jeśli
468
zaznaczysz to pole, dodatkowy przycisk Insert (na większości klawiatur
469
znajdujący się nad klawiszami strzałek, obok Home i End) będzie pełnić
470
rolę specjalnego klawisza NVDA.</li><li>Użyj numerycznego
471
Insert jako klawisza NVDA: Jeśli
472
zaznaczysz to pole, przycisk Insert na klawiaturze numerycznej będzie
473
pełnić rolę specjalnego klawisza NVDA.</li><li>Czytaj
474
pisane znaki (bezpośredni skrót
475
klawiatury NVDA+2): Jeśli zaznaczysz to pole, NVDA będzie wymawiać
476
pojedyncze znaki podczas wpisywania ich na klawiaturze.</li><li>Czytaj
477
pisane wyrazy (bezpośredni skrót
478
klawiatury NVDA+3): Jeśli zaznaczysz to pole, NVDA będzie wymawiać całe
479
wyrazy po ich wpisaniu z klawiatury.</li><li>Czytaj
480
klawisze poleceń (bezpośredni skrót
481
klawiatury NVDA+4): Jeśli zaznaczysz to pole, NVDA będzie wypowiadać
482
naciskane klawisze, którym nie odpowiadają znaki pisarskie,
483
na przykład klawisze funkcyjne lub kombinacje Kontrol+litera.</li></ul></ul>
485
</ul><h5 style="margin-left: 40px;" id="6.2.1.6">6.2.1.6. Ustawienia myszy</h5>
486
<p style="margin-left: 80px;">Skrót klawiatury: Kontrol+NVDA+M. W ustawieniach
487
myszy zmienić możesz następujące opcje:</p>
488
<ul> <ul><ul><li>Informuj o zmianach kształtu wskaźnika: Jeśli
490
pole, NVDA będzie podawać, jaki kształt ma wskaźnik myszy za każdym
491
razem, kiedy dojdzie do jego zmiany. Wskaźnik myszy w systemie Windows
492
zmienia się, by przekazać dodatkowe informacje, na przykład gdy
493
znajduje się nad edytowalnym tekstem lub gdy system jest zajęty podczas
494
ładowania programu.</li><li>Czytaj tekst pod wskaźnikiem
495
myszy: Jeśli zaznaczysz to
496
pole, NVDA będzie czytać tekst znajdujący się aktualnie pod wskaźnikiem
497
myszy. Opcja ta pozwala na odnajdywanie informacji na ekranie poprzez
498
poruszanie myszą bez konieczności nawigowania po hierarchii
499
obiektów.</li><li>Podaj typ obiektu wskazanego
500
myszą: Jeśli zaznaczysz to
501
pole, NVDA będzie informować o rodzaju obiektu wskazywanego myszą (np.
502
przycisk, lista, pasek przewijania).</li><li>Sygnalizuj
503
dźwiękiem położenie myszy: Jeśli zaznaczysz to
504
pole, NVDA będzie odtwarzać dźwięki podczas poruszania myszą,
505
ułatwiając określenie pozycji wskaźnika na ekranie.</li><li>Głośność
506
dźwięku myszy zależy od jasności obrazu: Jeśli
507
zaznaczysz to pole, dźwięki sygnalizujące położenie myszy będą tym
508
głośniejsze, im jaśniejszy jest obraz znajdujący się w miejscu
509
wskaźnika. Opcja ta ma znaczenie tylko, jeśli włączona jest funkcja
510
"Sygnalizuj dźwiękiem położenie myszy" i może powodować problemy z
511
wydajnością w systemie Windows Vista, dlatego też domyślnie jest
512
wyłączona. </li></ul></ul>
513
</ul><h5 style="margin-left: 40px;" id="6.2.1.7">6.2.1.7. Prezentacja
515
<p style="margin-left: 80px;">Skrót klawiatury: Kontrol+NVDA+O. W ustawieniach
516
prezentacji obiektów zmienić możesz następujące opcje:</p>
517
<ul> <ul><ul><li>Czytaj dymki podpowiedzi: Jeśli zaznaczysz to
519
będzie czytać pojawiające się dymki podpowiedzi (tooltip). Są to
520
niewielkie wiadomości wyświetlane często po wskazaniu myszą lub
521
przeniesieniu fokusu na dane okno lub kontrolkę. </li><li>Czytaj
522
dymki powiadomień: Jeśli zaznaczysz to pole, NVDA
523
będzie czytać informacje pojawiające się w postaci dymków w
524
obszarze powiadomień systemu Windows. Dymki powiadomień są podobne do
525
dymków podpowiedzi, jednak zazwyczaj są większe i
526
sygnalizują zdarzenia systemowe, takie jak odłączenie kabla sieciowego
527
czy brak ochrony antywirusowej.</li><li>Podawaj klawisze
528
skrótów: Jeśli
529
zaznaczysz to pole, NVDA informując o obiektach, pozycjach menu lub
530
kontrolkach okien dialogowych będzie wypowiadać również
531
związany z nimi klawisz skrótu, na przykład Alt+litera.</li><li>Czytaj opisy obiektów: Odznacz to pole, jeśli
532
nie chcesz, by program NVDA czytał opisy obiektów.</li><li>Najpierw czytaj stan obiektu: Jeśli zaznaczysz to pole,
533
NVDA podczas czytania obiektów będzie podawać ich stan na
534
początku, a nie na końcu, na przykład "wciśnięty przycisk odtwarzaj"
535
zamiast "przycisk odtwarzaj wciśnięty". Opcja ta może być przydatna,
536
gdy w jednym miejscu występuje wiele obiektów tego samego
537
typu (np. pól wyboru, przycisków) i chcesz
538
sprawdzić czy wszystkie z nich mają taki sam stan (np. zostały
539
zaznaczone, wciśnięte).</li><li>Sygnalizuj zmiany na
540
paskach postępu: Jeśli zaznaczysz to
541
pole, NVDA będzie sygnalizować dźwiękiem przesuwanie się paska postępu
542
(np. ładowania strony, instalowania programu, odbierania wiadomości
543
e-mail). W miarę jak pasek postępu zbliżać się będzie do końca, dźwięk
544
będzie coraz wyższy.</li></ul></ul>
547
</ul><h5 style="margin-left: 40px;" id="6.2.1.8">6.2.1.8. Wirtualne bufory</h5>
548
<p style="margin-left: 80px;">Skrót klawiatury: NVDA+Kontrol+B.</p>
549
<p style="margin-left: 80px;">Zalecane programy posiadające aktualnie pełną obsługę
550
wirtualnych buforów to: Mozilla Firefox 3.0, Thunderbird 3.0
551
oraz Seamonkey 2.0.</p>
552
<p style="margin-left: 80px;">Zostało także całkowicie przebudowane wsparcie dla Internet
553
Explorer i Adobe Acrobat Reader. Wsparcie to jest zgodne z istniejącym
554
wsparciem dla produktów Mozilli, co oznacza szybkie
555
wyświetlanie stron, rozszerzoną szybką nawigację, okno z listą
556
linków, zaznaczanie i kopiowanie tekstów,
557
automatyczny tryb formularza oraz wsparcie dla Braille'a w
559
<p style="margin-left: 80px;">W oknie dialogowym Wirtualne bufory zmienić możesz następujące
561
<ul> <ul><ul><li>Maksymalna liczba znaków w wierszu:
563
liczbowe określające zalecaną maksymalną długość linii (mierzoną w
564
znakach) w wirtualnym buforze.</li><li>Liczba wierszy na
565
stronie: Pomimo, iż wirtualny bufor nie
566
posiada stron, w tym polu liczbowym określić możesz liczbę wierszy, o
567
którą przeskakiwać będziesz w dokumencie naciskając klawisze
568
PageUp i PageDown.</li><li>Przy zmianie fokusu czytaj
569
kontrolki tak samo jak bufor:
570
Jeśli zaznaczysz to pole, NVDA przy zmianie fokusu będzie czytać
571
kontrolki tak samo, jak zwykłą zawartość wirtualnego bufora, a więc
572
podając typy elementów przed ich zawartością.</li><li>Ustawienia
573
informowania o elementach takich jak linki czy
574
nagłówki: Poprzednie wersje programu oferowały w tym miejscu
575
możliwość ustawienia sposobu informowania o elementach struktury
576
dokumentu, na przykład nagłówkach, listach wypunktowanych
577
czy linkach. W obecnej wersji NVDA ustawienia te przeniesione zostały
578
do okna dialogowego <a href="#6.2.1.9">Formatowanie
579
dokumentów</a>. Dzięki temu ustawienia dotyczą
580
wszystkich dokumentów, nie tylko tych prezentowanych w
581
postaci wirtualnych buforów.</li><li>Automatyczny
582
tryb formularza przy zmianie fokusu: Opcja ta
583
pozwala na automatyczne przejście w tryb formularza podczas nawigowania
584
po stronie internetowej za pomocą przenoszenia fokusu. Na przykład,
585
jeśli przeglądając stronę internetową i naciskając klawisz Tab
586
znajdziesz sie w obrębie formularza, zostanie automatycznie włączony
587
tryb formularza.</li><li>Automatyczny tryb formularza
588
przy ruchach kursora: Opcja ta
589
pozwala na automatyczne przejście w tryb formularza przy ruchach
590
kursora. Na przykład jeśli przeglądając stronę internetową naciśniesz
591
strzałkę i kursor znajdzie się w obrębie pola tekstowego, tryb
592
formularza zostanie automatycznie włączony. Jeśli naciskając strzałkę
593
wyjdziesz z pola tekstowego, NVDA powróci w tryb
594
przeglądania.</li><li>Automatyczne przełączanie między
595
trybem formularza a trybem przeglądania jest teraz sygnalizowane
596
dźwiękiem.</li></ul></ul>
597
</ul><h5 style="margin-left: 40px;" id="6.2.1.9">6.2.1.9. Formatowanie
598
dokumentów</h5>
599
<p style="margin-left: 80px;">Skrót klawiatury: NVDA+Kontrol+D. Wszystkie
600
znajdujące się tu pola umożliwiają wybór informacji
601
dotyczących formatowania, które będą odczytywane w miarę
602
przesuwania kursora w obrębie dokumentu. Na przykład jeśli zaznaczysz
603
pole: "Odczytuj nazwę czcionki", za każdym razem kiedy w tekście zmieni
605
czcionka, jej nazwa zostanie odczytana przez NVDA.</p>
606
<p style="margin-left: 80px;">Możesz wybrać między innymi, czy NVDA ma powiadamiać o nazwie,
607
rozmiarze czy atrybutach czcionki, stylu i wyrównaniu
608
tekstu, tabelach, numerach stron, numerach wierszy, błędach pisowni,
609
nagłówkach i innych elementach.</p><h5 style="margin-left: 40px;" id="6.2.1.10">6.2.1.10.
611
<p style="margin-left: 80px;">Meni słowniki mowy (w meni Ustawienia) zawiera dialogi,
613
pozwalają zarządzać w sposób jaki NVDA wypowiada określone
616
Obecnie istnieją trzy różne rodzaje słowników
617
mowy. Są to:<br></p><ul style="margin-left: 80px;"><li>Słownik domyślny:
618
wpisy tego słownika mają wpływ na całą wymowę w NVDA.</li><li>Słownik
619
dla głosu: reguły w tym słowniku mowy wpływają na aktualnie użwany głos
620
syntezatora.</li><li>Słownik
621
Tymczasowy: wpisy tego słownika mają wpływ na całą wymowę w NVDA, ale
622
tylko dla bieżącej sesji. Reguły te są tymczasowe i zostaną utracone,
623
jeśli NVDA zostanie ponownie uruchomiony.</li></ul><div style="margin-left: 80px;">Każdy ze
625
posiada okno dialogowe tworzenia listy reguł oraz przyciski Dodaj, edycja i
626
usuń, które będą wykorzystywane do przetwarzania mowy.<br>Aby
628
nową regułę do słownika, naciśnij przycisk Dodaj, a następnie wypełnij
629
pola w wyświetlonym oknie dodawania reguł, i naciśnij przycisk OK. Nowe
630
reguły zobaczysz na liście reguł. Aby upewnić się, że reguła została
631
zapisana naciśnij przycisk OK, aby zamknąć okno słownika po zakończeniu
632
edycji.<br><br>Reguły słowników mowy NVDA
633
pozwalają zmienić jeden
634
ciąg znaków na inny. Prostym przykładem jest, kiedy za
636
NVDA mówi słowo ptak, a ty chcesz żeby NVDA powiedział słowo
638
oknie dialogowym Dodaj regułę, najprostszym sposobem na to jest
639
wpisanie słowa ptak w polu wzorzec, a słowo żaba w polu Zamiana. Można
640
także wpisać opis reguły w polu komentarz (np. zamiana słowa ptak na
641
żaba).<br><br>Słowniki mowy w NVDA mają jednak o wiele
643
możliwości niż tylko proste zamiany słów. Po wybraniu
645
wciśnięciu przycisku "Dodaj" ukaże nam się okno wpisu słownika, w
646
którym znajduje się opcja z polem wyboru dbająca o
648
lub wielkich liter, (NVDA domyślnie ignoruje wypowiadanie wielkich
649
liter). Druga opcja z polem wyboru pozwala ustalić wzorzec "Wyrażenia
650
regularnego". Wyrażenie regularne jest to wzorzec zawierający specjalne
651
symbole, które pozwalają na dopasowanie więcej niż jednego
653
jednocześnie, mogą to być cyfry, lub litery. Więcej informacji i
654
przykładów na temat wyrażenia regularnego można znaleźć na
656
internetowych.<br></div><br>
657
<h3 style="margin-left: 40px;" id="6.2.2">6.2.2. Zapisywanie i przywracanie ustawień</h3>
658
<p style="margin-left: 80px;">NVDA zapisuje swoje ustawienia w pliku o nazwie nvda.ini w
659
katalogu głównym programu. Plik pozwala na ustawianie
660
dodatkowych opcji, które nie posiadają jeszcze
661
odpowiedników w oknach dialogowych. Uwaga: zmiana pliku
662
polecana tylko zaawansowanym użytkownikom programu.</p>
663
<p style="margin-left: 80px;">NVDA domyślnie nie zapisuje ustawień automatycznie. Jeśli
664
zamkniesz program i uruchomisz go ponownie, zostaną
665
przywrócone poprzednio zapisane (lub oryginalne) ustawienia.
666
Istnieją dwa sposoby zapisywania zmienionych ustawień. Pierwszym z nich
667
jest wybranie opcji "Zapisz ustawienia przed wyjściem" w oknie
668
dialogowym Główne ustawienia. Druga możliwość to wybranie
669
polecenia "Zapisz ustawienia" z menu NVDA (skrót Kontrol+NVDA+C).</p>
670
<p style="margin-left: 80px;">Jeśli uruchamiasz NVDA z nośnika tylko do odczytu (read-only),
671
takiego jak płyta CD, zapisanie ustawień nie będzie możliwe i NVDA
672
poinformuje cię o tym.</p>
673
<p style="margin-left: 80px;">Jeśli przez pomyłkę zmienisz ustawienia programu, możesz
674
skorzystać z opcji "Przywróć zapisane ustawienia" dostępnej
675
z menu NVDA lub za pomocą skrótu Kontrol+NVDA+R, co
676
przywróci poprzednio zapisane ustawienia.</p>
677
<h2 id="7">7. Nawigacja w NVDA</h2>
678
<h3 style="margin-left: 40px;" id="7.1">7.1. Nawigacja przy użyciu fokusu</h3>
679
<p style="margin-left: 80px;">Najczęściej używaną metodą nawigacji wśród okien i
680
formularzy w systemie Windows jest nawigacja przy użyciu fokusu. Odbywa
681
się ona za pomocą klawiatury - na przykład gdy naciskasz Tab by przejść
682
od jednej kontrolki do następnej, Shift+Tab by przejść do poprzedniej
683
kontrolki, Alt by dostać się do menu programu czy też Alt+Tab by
684
przełączać się między działającymi aplikacjami. Za każdym razem NVDA
685
będzie informować cię o obiekcie, który aktualnie posiada
687
<p style="margin-left: 80px;">Kiedy dany obiekt uzyska fokus, NVDA poinformuje cię o jego
688
nazwie, typie, stanie, wartości, opisie i skrócie
689
klawiszowym, poda także informacje dotyczące jego pozycjonowania na
691
<p style="margin-left: 80px;">Skróty klawiszowe przydatne przy nawigacji za
693
<ul> <ul><ul><li>NVDA+Tab - Podaje obiekt posiadający aktualnie
694
fokus</li><li>NVDA+B - Czyta cały obiekt na pierwszym
696
przypadku czytania okien dialogowych i komunikatów)</li><li>NVDA+T - Czyta tytuł bieżącej aplikacji lub okna</li></ul></ul>
698
</ul><h3 style="margin-left: 40px;" id="7.2">7.2. Nawigacja kursorem klawiatury</h3>
699
<p style="margin-left: 80px;">Jeśli obiekt, który aktualnie posiada fokus, ma
700
również kursor klawiatury (służący do edycji tekstu), możesz
701
za pomocą klawiszy strzałek przesuwać kursor i zaznaczać tekst. NVDA
702
będzie odczytywać znajdujące się w obiekcie znaki, wyrazy i całe
703
wiersze, a także informować cię o zaznaczaniu tekstu.</p>
704
<p style="margin-left: 80px;">Jeśli przesuwasz kursor klawiatury, umowny punkt przeglądu w
705
tekście także będzie się zmieniał, tak by nadążyć za kursorem.</p>
706
<p style="margin-left: 80px;">Naciśnięcie skrótu NVDA+Strzałka w dół
707
spowoduje odczytanie całego tekstu znajdującego się w obiekcie. W miarę
708
czytania będzie przesuwać się kursor klawiatury. Podobny efekt uzyskamy
709
naciskając klawisz Numpad plus, z tą jednak różnicą, że w
710
tym przypadku przesuwa się jedynie umowny punkt przeglądu nie
711
zmieniając pozycji kursora.</p><p style="margin-left: 80px;">NVDA wykorzystuje
712
następujące klawisze poleceń do nawigacji kursora klawiatury:</p><ul style="margin-left: 80px;"><li>NVDA+Strzałka
713
w dół: Czyta od kursora klawiatury do końca tekstu,
714
przenosząc kursor w miarę czytania.</li><li>NVDA+strzałka w
715
górę: Czyta bieżący wiersz w miejscu kursora.</li><li>NVDA+Shift+strzałka
716
w górę: Czyta aktualnie zaznaczony tekst w polu edycyjnym
717
lub dokumencie.</li><li>NVDA+f: Czyta informacje o
718
formatowaniu dla aktualnej pozycji kursora.</li></ul><div style="margin-left: 80px;">Dostępne
719
są także klawisze poleceń do poruszania się po tabelach:<br></div><ul style="margin-left: 80px;"><li>Kontrol+Alt+Strzałka
720
w lewo: Przechodzi do poprzedniej kolumny (w tym samym wierszu).</li><li>Kontrol+Alt+strzałka
721
w prawo: Przechodzi do następnej kolumny (w tym samym wierszu).</li><li>Kontrol+Alt+Strzałka
722
w górę: Przechodzi do poprzedniego wiersza (pozostając w tej
723
samej kolumnie).</li><li>Kontrol+Alt+Strzałka w
724
dół: Przechodzi do następnego wiersza (pozostając w tej
725
samej kolumnie).</li></ul><h3 style="margin-left: 40px;" id="7.3">7.3.
726
Nawigacja w hierarchii
728
<p style="margin-left: 80px;">Jeśli chcesz poruszać się w obrębie okien i aplikacji bez
729
zmiany fokusu, możesz użyć nawigacji wśród hierarchii
730
obiektów. Pozwala ona na poruszanie się po wszystkich oknach
731
systemu niczym po drzewie. Pierwszym elementem (korzeniem) drzewa jest
732
okno pulpitu, zaś aktualnie działające aplikacje są jego gałęziami
733
(potomkami). Od nich odchodzą kolejne gałęzie, reprezentujące
734
występujące w aplikacji okna i obiekty. Oddalając się od korzenia
735
drzewa przechodzić będziesz od elementów najbardziej
736
ogólnych (pulpit, aplikacja, okno, formularz) do bardziej
737
szczegółowych (przycisk, pole wyboru). W ten
738
sposób powstaje hierarchia obiektów, w
739
której obiekty podobnej rangi znajdują się na tym samym
740
poziomie (na jednym poziomie będą więc na przykład wszystkie elementy
742
<p style="margin-left: 80px;">Struktura drzewiasta opiera się na logicznych zależnościach
743
między obiektami i nie zależy od położenia na ekranie, w
744
którym obiekty te się znajdują. Pomimo, iż taka nawigacja na
745
pierwszy rzut oka może wydawać się niezrozumiała i skomplikowana,
746
pozwala jednak poruszać się po systemie w logiczny sposób i
747
znacznie ułatwia wyszukiwanie informacji.</p>
748
<p style="margin-left: 80px;">Do nawigacji w hierarchii obiektów przydatne są
749
następujące skróty (Uwaga: Aby skróty na
750
klawiaturze numerycznej (numpad) działały poprawnie, należy <strong>wyłączyć</strong>
751
klawisz Num Lock)</p>
752
<ul style="margin-left: 80px;"> <li>NVDA+Numpad 5: Podaje bieżący obiekt</li> <li>NVDA+Numpad
753
w górę (klawisz 8): Przechodzi do
754
rodzica (w kierunku korzenia drzewa)</li> <li>NVDA+Numpad
755
w lewo (klawisz 4): Przechodzi do poprzedniego
756
obiektu znajdującego się na tym samym poziomie</li> <li>NVDA+Numpad
757
w prawo (klawisz 6): Przechodzi do następnego
758
obiektu znajdującego się na tym samym poziomie</li> <li>NVDA+Numpad
759
w dół (klawisz 2): Przechodzi do
760
pierwszego potomka (pierwsza gałąź odchodząca od danego elementu)</li>
761
<li>Shift+NVDA+Numpad w lewo (klawisz 4): Przechodzi do
762
poprzedniego obiektu w kolejności układu (niekoniecznie zgodnie z
763
hierarchą nawigacji)</li> <li>Shift+NVDA+Numpad w prawo
764
(klawisz 6): Przechodzi do
765
następnego obiektu w kolejności układu (niekoniecznie zgodnie z
766
hierarchą nawigacji)</li> <li>NVDA+Numpad minus:
767
Przechodzi do obiektu posiadającego fokus</li> <li>NVDA+Numpad
768
Enter: Wykonuje domyślną akcję na bieżącym
769
obiekcie (odpowiednik naciśnięcia Enter czy kliknięcia na obiekcie)</li>
770
<li>NVDA+Numpad slash: Przesuwa wskaźnik myszy do bieżącego
771
obiektu</li> <li>NVDA+Numpad gwiazdka: Przechodzi do
773
wskaźnikiem myszy</li> <li>Shift+NVDA+Numpad 5: Podaje
774
położenie bieżącego obiektu na
775
ekranie</li> <li>NVDA+Numpad plus: Wymienia wszystkie
777
obiektu do końca w kolejności układu</li>
778
</ul><p style="margin-left: 80px;">Bieżący obiekt zmienia się wraz z przenoszeniem
780
chcesz pozostać w hierarchii nawigacji przy bieżącym obiekcie tak, by
781
nie zmieniał się przy przenoszeniu fokusu, możesz wyłączyć opcję "Fokus
782
zmienia bieżący obiekt" skrótem NVDA+7.</p>
783
<h3 style="margin-left: 40px;" id="7.4">7.4. Przegląd tekstu w obiekcie</h3>
784
<p style="margin-left: 80px;">NVDA umożliwia przegląd tekstu w bieżącym obiekcie w
785
hierarchii nawigacji. Tekst może być odczytywany znakami, wyrazami lub
786
wierszami. Opcja ta jest szczególnie przydatna w przypadku
787
aplikacji z konsolą, gdzie nie ma kursora klawiatury lub kursor
788
klawiatury ma tylko ograniczone możliwości działania.</p><div style="margin-left: 80px;">
789
(Uwaga: Aby skróty na klawiaturze numerycznej (numpad)
790
działały poprawnie, należy <strong>wyłączyć</strong>
792
</div><ul style="margin-left: 80px;"> <li>Shift+Numpad Home (klawisz 7): Pierwszy wiersz</li>
793
<li>Numpad Home (klawisz 7): Poprzedni wiersz</li> <li>Numpad
794
w górę (klawisz 8): Bieżący wiersz</li> <li>Numpad
795
PageUp (klawisz 9): Następny wiersz</li> <li>Shift+Numpad
796
PageUp (klawisz 9): Ostatni wiersz</li> <li>Numpad w lewo
797
(klawisz 4): Poprzedni wyraz</li> <li>Numpad 5: Bieżący
798
wyraz</li> <li>Numpad w prawo (klawisz 6): Następny wyraz</li>
799
<li>Shift+Numpad End (klawisz 1): Początek wiersza</li> <li>Numpad
800
End (klawisz 1): Poprzedni znak</li> <li>Numpad w
801
dół (klawisz 2): Bieżący znak</li> <li>Numpad
802
PageDown (klawisz 3): Następny znak</li> <li>Shift+Numpad
803
PageDown (klawisz 3): Koniec wiersza</li> <li>Numpad plus:
804
Czyta od punktu przeglądu do końca tekstu</li>
805
</ul><p style="margin-left: 80px;">Jeśli bieżący obiekt posiada kursor klawiatury
807
normalnej edycji tekstu), punkt przeglądu przesuwa się tak, by nadążyć
808
za kursorem. Jeśli chcesz by punkt przeglądu pozostał w tym samym
809
miejscu (nie przesuwał się wraz z kursorem) wyłącz opcję: "Kursor
810
przesuwa punkt przeglądu" naciskając NVDA+6.</p>
811
<p style="margin-left: 80px;">Podczas przeglądania możesz kopiować fragmenty tekstu. Na
812
przykład jeśli chcesz skopiować znajdujący się w okienku czatu adres
813
e-mail, przesuń punkt przeglądu do pierwszego znaku, od
814
którego chcesz rozpocząć kopiowanie i naciśnij NVDA+F9.
815
Następnie przejdź do ostatniego znaku, na którym chcesz
816
zakończyć kopiowanie i naciśnij NVDA+F10. Tekst zostanie skopiowany do
817
schowka. Kopiowanie tekstu w ten sposób zalecane jest dla
818
aplikacji, które nie posiadają kursora klawiatury. Jeśli
819
program, którego używasz, pozwala na nawigację za pomocą
820
kursora klawiatury, dużo lepsze efekty uzyskasz zaznaczając i kopiując
821
tekst normalnie, za pomocą skrótu Kontrol+C.</p>
822
<h3 style="margin-left: 40px;" id="7.5">7.5. Nawigacja myszą</h3>
823
<p style="margin-left: 80px;">Gdy poruszasz myszą, NVDA może odczytywać tekst znajdujący się
824
bezpośrednio pod jej wskaźnikiem. W zależności od typu okna
825
zawierającego tekst odczytany może zostać cały paragraf lub pojedynczy
827
<p style="margin-left: 80px;">Możesz także skonfigurować NVDA w taki sposób, aby
828
oprócz odczytywania tekstu program informował
829
również o typie obiektu lub kontrolki, nad którym
830
aktualnie znajduje się wskaźnik myszy.</p>
831
<p style="margin-left: 80px;">NVDA może za pomocą dźwięków przekazywać położenie
832
myszy na ekranie. Jeśli wskaźnik myszy będzie poruszał sie w
833
górę ekranu, to wydawane dźwięki będą coraz wyższe, a jeśli
834
w dół, to coraz niższe. Podobnie jeśli wskaźnik będzie
835
poruszał się w lewo, to dźwięki będą dochodzić z lewej strony, jeśli w
836
prawo, to z prawej. Aby sygnalizowanie dźwiękiem położenia myszy
837
działało prawidłowo, komputer powinien być wyposażony w głośniki
839
<p style="margin-left: 80px;">Wyżej wymienione opcje dotyczące nawigacji myszą nie są
840
domyślnie włączone w programie. Możesz skonfigurować je korzystając z
841
okna dialogowego "Ustawienia myszy" dostępnego z menu Ustawienia.<br>Mimo korzystania
842
z myszki fizycznej lub TrackPada do nawigacji, NVDA ma
843
również kilka poleceń klawiszowych związanych z myszką:</p><ul style="margin-left: 80px;"><li>Numpad slash: Kliknięcie lewego przycisku myszy</li><li>Numpad gwiazdka: Kliknięcie prawego przycisku myszy</li><li>Shift + Numpad slash: Zablokuj/Odblokuj lewy przycisk myszy</li><li>Shift + Numpad gwiazdka: Zablokuj/Odblokuj prawy przycisk myszy</li></ul><h2 id="8">8. Wirtualne bufory</h2>
844
<p style="margin-left: 40px;">Złożone dokumenty przeznaczone tylko do odczytywania, na
845
przykład strony internetowe, przedstawiane są w NVDA w postaci
846
wirtualnego bufora.</p>
847
<p style="margin-left: 40px;">Wirtualny bufor stanowi liniowy odpowiednik treści strony
848
internetowej, po którym użytkownik może poruszać się za
849
pomocą strzałek. Informacje o typach napotykanych elementów
850
(na przykład nagłówkach, linkach, wypunktowaniach)
851
odczytywane są w miarę poruszania się po dokumencie.</p>
852
<p style="margin-left: 40px;">NVDA oferuje dwa tryby pracy z wirtualnym buforem. Pierwszy z
853
nich to tryb przeglądania, przeznaczony do czytania treści stron. W tym
854
trybie możesz poruszać się po tekście za pomocą wirtualnego kursora,
855
możesz także naciskając litery szybkiej nawigacji przechodzić
856
błyskawicznie do następnego lub poprzedniego elementu wybranego typu,
857
na przykład nagłówka.</p>
858
<p style="margin-left: 40px;">Drugi tryb pracy z wirtualnym buforem to tryb formularza,
859
który pozwala na interakcję z polami formularzy
860
występującymi na stronie (mogą to być pola tekstowe, pola rozwijalne,
862
<p style="margin-left: 40px;">NVDA zmienia te dwa tryby pracy automatycznie. Jeśli będąc w
863
trybie przeglądania i nawigując po stronie dojdziesz do elementu,
864
który wymagać może bezpośredniej interakcji, NVDA przełączy
865
się w tryb formularza, umożliwiając ci na przykład wpisanie tekstu w
866
pole tekstowe. Jeśli następnie przejdziesz dalej do zwykłej treści
867
strony, program powróci do trybu przeglądania. Ręczne
868
przejście do trybu formularza odbywa się za pomocą skrótu
869
NVDA+Spacja. Aby powrócić do trybu przeglądania możesz
870
nacisnąć klawisz Escape lub ponownie NVDA+Spacja. Okno dialogowe z
871
ustawieniami wirtualnego bufora możesz otworzyć z menu NVDA. Ustawienia
872
te pozwolą ci na przykład na wyłączenie automatycznego zmieniania
874
<p style="margin-left: 40px;">Obecnie wirtualne bufory używane są do przeglądania
875
dokumentów w programach Mozilla Firefox, Microsoft Internet
876
Explorer oraz Adobe Reader.</p>
877
<p style="margin-left: 40px;">Aplikacje Internet Explorer i Adobe Reader mają pełne
878
wsparcie dla wirtualnych buforów i obsługują
879
dynamiczną zawartość, listy linków i litery
882
<p style="margin-left: 40px;">Do przeglądania stron internetowych polecana jest aplikacja <a href="http://www.getfirefox.com/">Mozilla Firefox</a>
883
która w pełni wspiera korzystanie z
884
wirtualnych buforów.</p>
885
<p style="margin-left: 40px;">Poniższe skróty klawiszowe są obsługiwane w nowych
886
wirtualnych buforach (Firefox 3):</p>
887
<ul> <ul><li>Kontrol+NVDA+F: znajdź</li><li>NVDA+F3:
888
znajdź następny</li><li>NVDA+F5: odświeża zawartość bufora</li><li>NVDA+V: przełącza układ ekranu</li></ul>
890
</ul><ul> <h3 id="8.1">8.1. Litery szybkiej
891
nawigacji</h3> <ul><p>Znajdując się w trybie przeglądania NVDA
893
poruszanie się po wirtualnym buforze za pomocą liter szybkiej
894
nawigacji. Po naciśnięciu odpowiedniej litery, następuje przeskoczenie
895
do następnego elementu danego typu, a w połączeniu z klawiszem Shift do
896
elementu poprzedniego.</p></ul> <ul><p>Litery obsługiwane w nowych
897
wirtualnych buforach (Firefox 3):</p></ul> <ul> <ul><li>H:
898
nagłówek</li><li>L: lista</li><li>I:
899
element listy</li><li>T: tabela</li><li>K:
900
link</li><li>F: pole formularza</li><li>U:
901
nieodwiedzony link</li><li>V: odwiedzony link</li><li>E:
902
pole tekstowe</li><li>B: przycisk</li><li>X:
903
pole wyboru</li><li>C: pole rozwijalne</li><li>R:
904
przycisk radiowy</li><li>Q: cytat</li><li>S:
905
separator</li><li>M: ramka</li><li>G:
906
grafika</li><li>D: następny punkt orientacyjny</li><li>N:
907
następna grupa linków </li><li>O:
908
pole rozwijalne</li><li>Cyfry 1 do 6: nagłówki
909
poziomu 1 do 6</li></ul>
910
</ul> <ul><p>Dodatkowo w nowych
911
wirtualnych buforach (Firefox 3) dostępne
912
są dwa skróty klawiszowe: Kontrol+Strzałka w górę
913
oraz Kontrol+Strzałka w dół. Przechodzą one w wirtualnym
914
buforze do następnego lub poprzedniego bloku tekstu i pozwalają
915
wygodnie przemieszczać się porcjami w dół lub w
916
górę dokumentu nie pomijając żadnego tekstu. Elementami
917
uznawanymi za blok są między innymi nagłówki, akapity czy
918
elementy listy.</p></ul> <ul><p>Litery obsługiwane w starszych
920
buforów:</p></ul> <ul> <ul><li>H:
921
nagłówek</li><li>P: akapit</li><li>L:
922
lista</li><li>I: element listy</li><li>T:
923
tabela</li><li>K: link</li><li>F: pole
924
formularza</li></ul> </ul> <h3 id="8.2">8.2. Tryb
925
formularza i tryb przeglądania</h3> <ul><p>Przeglądając stronę
926
w wirtualnym buforze niekiedy możesz
927
potrzebować, aby litery zachowywały się jak zwykłe litery (na przykład
928
przy wypełnianiu pól formularza), a nie jak litery szybkiej
929
nawigacji przeskakujące do elementów danego typu. W tym celu
930
stworzony został tryb formularza. Wejście i wyjście z tego trybu
931
następuje przez naciśnięcie kombinacji klawiszy NVDA+Spacja.</p></ul> <h3 id="8.3">8.3. Lista linków</h3> <ul><p>Dostęp
932
do listy linków w aktualnym wirtualnym buforze możliwy jest za
933
pomocą klawiszy NVDA+F7. W okienku, które pojawi się po
934
naciśnięciu skrótu możesz wybrać interesującą cię pozycję: listę
935
linków, nagłówków lub punktów
936
orientacyjnych na stronie, i je aktywować. Przyciski radiowe pozwalają
937
przełączać się pomiędzy tymi trzema rodzajami informacji. Pole edycyjne
938
jest również przewidziane w oknie dialogowym, które
939
pozwala na filtrowanie listy ułatwiając wyszukiwanie danej pozycji na
940
stronie.</p></ul></ul><h2 id="9">9. Rozwiązywanie problemów</h2><ul>
941
<ul><p>Prace nad programem NVDA nadal trwają, kolejne wersje są
942
ciągle poprawiane i uaktualniane, możliwe jest zatem, iż wprowadzone
943
zmiany sprawią, że część poleceń opisanych w podręczniku użytkownika
944
stanie się nieaktualna. W razie problemów z
945
którymkolwiek z opisanych poleceń odwiedź stronę: <a href="http://www.nvda-project.org/">http://www.nvda-project.org/</a>
946
w celu uzyskania dalszych informacji.</p></ul>
b'\\ No newline at end of file'
added
removed
user_docs/pl/user guide.html
